Ыбырайым Бекен Бекмұратұлы «Авторлық ауызша әдебиет» ғылыми орталығының директоры Филология ғылымдарының докторы, профессор, Халықаралық Ш.Айтматов академиясының академигі, Қазақстан Жазушылар одағы басқармасының мүшесі Жамбыл көшесі, 25, кабинет 402, 404  8 (727) 293-97-45, 8 701 776 96 91 zhambyltanu@mail.ru

Тәуелсіздік кезеңінде барлығымызды да толғандыратын күрделі сауалдар қыруар екені белгілі. Дамыған елу елдің қатарына қосылу  - баршамыздың жұмылып, асқаралы асуларға қарай бет алуымызға нұсқайтын биік нысана. Діттеген биіктен көріну үшін әр жоғарғы оқу орны немесе басқа да түрлі деңгейдегі мекемелер өз мүмкіндігіне, өз бейіміне қарай жүйелі де табанды жұмыс жүргізгені игі. Міне, осы орайда біздің университет ұлттық рухани қазынамызды түгендеу мен байыптауға, асылдарымызды ардақтау арқылы мемлекетіміздің іргетасының нығаюына қажетті ұлттық құндылықтарымыздың перспективасын айқындауға және айнымас темірқазық ретінде бағыт алуға айрықша көңіл бөліп отыр. 

ҚазҰПУ ректоры С.Ж.Пірәлиевтің ұйтқы болуы арқылы 2012 жылы ашылған Жамбылтану және халық ақындары ғылыми-зерттеу институты Қазақстан Республикасының Ғылым және білім министрлігі алға қойып отырған биік міндеттерді жүзеге асыруға өз тарапынан ат салысуға айрықша ынталы. Олай дейтініміз - алуан объективті себептерге байланысты халық ақындары шығармашылығын зерттеу жұмысы біраз жылдар бойы кешеуілдеп қалған еді. Өз кезінде көптеген халық ақындарының, оның ішінде әсіресе, күллі кеңес елдері бірауыздан мойындаған, халық поэзиясының алыбы  Жамбылдың, сондай-ақ авторлы ауыз әдебиетінің айтулы тұлғалары - Шашубай Қошқарбайұлының, Нұрпейіс Байғаниннің, Иса Байзақовтың, т.б. қыруар ақындардың  көптеген шығармалары жарияланған. Немесе Шөже, Шернияз, Қашаған, Абыл, Біржан, Ақан, Балуан Шолақ, Жаяу Мұса, Естай, Үкілі Ыбырай, Әсет, Нартай, Кенен, т.б. туындылары жарық көрді. Немесе Қабылиса жырау, Жанақ, Сүйінбай, Бақтыбай, Түбек тәрізді жыр жампоздарының да өлеңдері, айтыстары баспа бетін көргені мәлім.

Алайда кеңестік идеологияның қысымы салдарынан олардың шығармалары жалпақ жұртқа жария болғанға дейін талай-талай сүзгіден, тексерістен өтіп, өңделіп, «көңілдегідей» дәрежеге жеткеннен кейін ғана ұсынылғаны жасырын емес. Сондай-ақ олардың шығармаларын ғылыми тұрғыдан таразылау да кеңестік кезеңде қойылған мызғымас, тас қамал шарттарға шарасыз икемделгені де рас. Олай болса, өткен кезеңнің шынайы бет-бейнесін, бел-белестерін бүгінгі ойы азат, жүрегі жарқын жаңа ұрпақтың, жаңа қоғамның мұрат-мүдесіне орай қайта зерттеу зәрулігі айдан анық. Сонда ғана қазақ әдебиетінің алуан құбылыстары, талайлы тарихтың тар жол, тайғақ кешуінде бастан кешірген шырғалаңдары, өктемдікпен аянбай айқасу үдерісінде өткерген күндері, өзегін өртеген өксігі мен бостандықтың көкжиегін көксеген толғаныстары терең танылмақшы.

Әлбетте, мұның барлығы - аз уақытқа тиемел жүк емес,  келісті келер күндерге, алдағы жарқын жылдарға жалғасатын, қиындығы мен қызығы қыруар, бейнеті мен зейнеті қабаттас мәселелер. Ең бастысы - тәуелсіз мемлекетіміздің іргетасын нығайту десек, ұрпақ тәрбиелеу үдерісінде ұлы игілік саналуға әбден лайықты ұлттық құндылықтарымызды уақыт тозаңының астында тұншықтырып, тұмшаламай, аршу және айқындау - уақыт талабы екені қай-қайсымыздың да көкейімізде жүрсе ғана «өшкенімізді жандыруға...» деген талабымызға қанат бітіреді деген ой көңілімізде қашанда мөлдіреп жатады. 

Қойылған міндеттер шешімі 

Авторлық ауыз әдебиетін зерттеу мәселелері мынадай салалар бойынша жүргізіледі:

1. Импровизациялық өнердің көрнекті өкілдерінің шығармаларын жариялау.

2. Солар туралы шығармашылық портреттер, монографиялар жазу.

3. Авторлық ауыз әдебиеті өкілдерінің туындыларын әдеби-тарихи кезеңдер бойынша сұрыптап, хрестоматиялар, хрестоматия-компендиумдар шығару.

4. Осы саладағы шығармаларды жанрлар бойынша жүйелеп, хрестоматия немесе оқу құралы үлгісінде ұсыну.

5. Осы салаға қатысты ғылыми-теориялық зерттеулер жүргізу.